Subscribe to Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Żorach Subscribe to Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Żorach's comments

Czym są Bractwa

Wśród różnorodnych form aktywności mieszkańców miast w okresie średniowiecza istotną rolę odgrywały Bractwa Kurkowe nazywane również Bractwami Strzeleckimi.
Średniowiecze to okres nasilonych wojen feudalnych, które zmuszają mieszkańców miast do organizowania obrony we własnym zakresie przed zniszczeniem, rabunkiem. Powszednim stało się zwyczajem, że zbrojna drużyna wojskowa, pozostająca w służbie feudała ma na zadanie walczyć z wrogiem na otwartym polu, względnie bronić murów zamków, a miast bronią sami mieszkańcy.

Początkowo przygotowaniem obrony miasta zajmowały się cechy, które odpowiadały za wyznaczone odcinki murów i szkoliły swoich członków we władaniu bronią. Sprawdzaniem umiejętności posługiwaniem się kuszą czy łukiem były zawody strzeleckie organizowane dla mieszkańców miast. One to stały się początkiem Bractw Kurkowych.

Pierwsze takie bractwo powstało w 1007 roku w Hallstadt koło Bamberku w Niemczech.
W Polsce w okresie średniowiecza stare osady miejskie rządzące się z dawna rodzinnym prawem polskim, ulegają w XIII w. wielkiemu i szybkiemu rozwojowi. Do intensywnego rozwoju miast przyczyniają się lokalizacje miast na prawie magdeburskim. Wraz z prawem zachodnim na polskie ziemie docierają zachodnie zwyczajne. Na ziemiach piastowskich powstają w pierwszej kolejności Bractwa Kurkowe Śląska i Wielkopolski jako najlepiej rozwiniętych gospodarczo dzielnic Polski. Nie zachowały się żadne dokumenty mówiące o erygacji Bractwa Kurkowego na ziemiach polskich w XIII w.

Na podstawie istniejących dokumentów możemy uznać, że najstarsze polskie Bractwo Strzeleckie powstało w Kcynii (w 1350r.). Wiele Bractw powstało w XVII i XVIII w.

Czym w średniowieczu dla książąt i szlachetnie urodzonych były turnieje, tym dla mieszczan były ćwiczenia strzeleckie. Mieszczanie strzelali z kuszy w kierunku drewnianego ptaka umieszczonego na wysokiej żerdzi, którego próbowano celnym strzałem rozbić, a po wynalezieniu i rozpowszechnianiu prochu strzelano strzelbą do kolorowej tarczy.
Brat kurkowy, który zdołał celnym strzałem strącić ostatni fragment „kura” lub trafił najbliżej środka tarczy zdobywał miano Króla Kurkowego.

W Świdnicy już w roku 1286 odbyły się wspólne zawody w strzelaniu z kusz, a w 1401 r. we Wrocławiu mamy do czynienia z zawodami strzeleckimi, już z użyciem strzelb.
Na Śląsku z inicjatywy władz organizowano zawody krajowe, będące okazją do rywalizacji strzelców z różnych miast śląskich. Strzelano do tarcz lub drewnianych ptaków umieszczonych żerdzi o różnej wysokości. Zwycięzca otrzymywał nagrodę pieniężną, wieniec na głowę i tytuł „Najlepszego Strzelca Ziemi Śląskiej”. Regułą było by zawody odbywały się w mieście z którego pochodził zwycięzca z poprzednich zawodów.

Ze wszystkich zawodów najważniejsze było strzelanie o tytuł Króla Kurkoweg. W większości bractw zwyczajowo zawody takie odbywano po Zielonych Światkach. W zawodach o tytuł królewski uczestniczyli wyłącznie członkowie Bractwa, jedynie goście honorowi, jak np. burmistrz, starosta mieli prawo oddawania jednego honorowego strzału na otwarcie zawodów. Po zakończeniu strzelania wieńczono Króla Kurkowego klejnotem królewskim zawieszanym na szyi.

Po rozbiorach Bractwa w zaborze rosyjskim i austryjackim przestały istnieć, albo zawiesiły swą działalność, jak np. Bractwo w Krakowie, albo zostały zlikwidowane. Dopiero w latach międzywojennych podejmowano próby reaktywowania Bractw Kurkowych. Inaczej miało się w zaborze pruskim. Idee strzeleckie uległy upowszechnieniu, powstało kilkadziesiąt nowych Bractw, tworzonych najczęściej z inspiracji właścicieli miast, mieszkańców a także władz pruskich, które wyznaczały Bractwom ważną rolę w zaplanowanym dziele germanizacji zajętych terenów. W większość Bractwa zachowały jednak polski charakter, poprzez polską komendę i zwyczaje.

Po zakończeniu II wojny światowej Bractwa Kurkowe nawet te które przetrwały ciężki czas zaborów, zostały przez władzę ludową w roku 1951 zlikwidowane jako objaw bogatej, próżnej burżuazji mieszczańskiej i dopiero zmiany ustrojowe zapoczątkowane w roku 1989 stworzyły możliwość wznowienia działalności Bractw.